چگونه مهریه قسطی میشود ؟ 

مهریه یکی از خواسته های زن هست که اگر به هر دلایلی زن طلاق بگیرد مرد باید به او قسط بدهد .

به گزارش سایت طبتاج   «به محض وقوع عقد دائم، زن مالک مهریه میشود و می تواند هر نوع تصرفی که بخواهد در آن بکند.» اکثر خانم‌هایی که قصد به اجرا گذاشتن مهریه را دارند، با این جمله مواجه میشوند.

اغلب آن ها با استناد به همین قانون و با ذکر چند علت ساده مثل: دخالت‌های مادر شوهرم مرا به زندگی بیاعتماد کرده، همسرم نسبت به زندگی بی‌تعهد هست، همسرم قول و قرارهای نخست خود را فراموش کرده و… به این ماده قانونی استناد می‌کنند و خواستار دریافت مهریه خود می شوند.

تعداد زیادی از زنانی که به هر علت مهریه خود را به اجرا میگذارند، این دغدغه را دارند که چه بخشی از این مهریه را می توانند به صورت نقد و یکجا دریافت کنند؟ تعداد زیادی از مردانی هم که با چنین مشکلی مواجه میباشند، این دغدغه را دارند که تا حد امکان پیش قسط کمتری و اقساط ماهانه سبک‌تری را بپردازند.

با دقت به این نکته که «مهریه از نظر قانون عندالمطالبه و دین ممتاز هست»، شاید  برای هر دو طرف دعوای این سوال پیش بیاید که چگونه این مساله با اعسار و تقسیط مواجه می شود و چرا قانون درمورد چنین دین مهم و حساسی اقدام به پذیرش قسط می‌کند؟

بـرای ایـن سوال می توان دلایل حقوقی فراوانی را ذکر کرد، اما شاید علت ساده‌اش این باشد که اگر قرار بــر رعــایــت مــاده 2 قـانـون اجـرای محکومیت‌های مالی -ـ که به موجب آن مردان ناتوان در پرداخت مهریه به زنــدان مــی‌افـتـنـد -ـ بـاشـد، احـتـمـالا زندان‌های کشور به جای پذیرش اراذل و اوباش، دزدان، افراد مخل امنیت اجتماعی و… باید میزبان مردانی باشد که همسران انها مطالبه مهریه کرده‌اند اما چون قانون کارهای مهم‌تری هم دارد، در صورت اثبات این مساله که مرد توان پرداخت مهریه به صورت یکجا را ندارد، مبلغ مهریه به شکل اقساط از او دریافت می شود.

زندانی بودن مرد در اغلب موارد نه‌تنها کمکی به حل مشکل زن نمی‌کند بلکه مشکلات دیگری را نیز برای هر دو طرف به وجود می‌آورد. به این ترتیب قانون با در نظر گرفتن شرایط خاصی این امکان را فراهم کرده که قاضی با رسیدگی به اوضاع مالی مرد و با اثبات ناتوانی او در پرداخت مهریه به صورت یکجا  اعسار وی را بپذیرد و حکم به  تقسیط مهریه بدهد.

اعسار حکمی ‌موقتی است

گرچه باید دقت کنید این حکم به صورت موقت صادر میشود و در انتهای تمام احکام مربوط به مهریه این مساله قید می شود که اگر زن بتواند بعدها اموالی از مرد به دست بیاورد، می تواند نسبت به وصول طلب خود از انها اقدام کند. معنی این جمله هم این هست که مثلا اگر مرد محکوم به پرداخت مهریه 500 سکه‌ای خود به شکل اقساط شد، تا پیش از پایان پرداخت این اقساط هر زمانی که زن بتواند اموالی را مبنی بر توانایی مرد برای پرداخت مابقی مهریه به دادگاه معرفی کند،

این اموال توقیف و به علت «دین ممتاز» بودن مهریه، مهریه از آن کسر می شود. به همین سبب تعداد زیادی از مردانی که در چنین شرایطی حکم اعسار و تقسیط بابت مهریه دریافت می‌کنند، امکان خرید منزل، داشتن حساب سرمایه گذاری بانکی، خرید ماشین و… را ندارند و زن می تواند با معرفی این اموال مهریه خود را مطالبه کند.

معمولا مردان پیش از صدور حکم اعسار و تقسیط و تا زمان بسته شدن پرونده اجرای احکام معمولا یا همۀ اموال خود را به نام اطرافیان مـی‌کـنند یا معاملات خود را پنهان می‌کنند.

اما بعضی از زنان نیز در این فرصت، با مراجعه به ثبت و استعلام، از خرید یا فروش اموال همسر خود مطلع میشوند و شکایتی تحت عنوان «فرار از دیــن» را مـطــرح مــی‌کـنـنــد کـه در شماره‌های آینده به آن خواهیم پرداخت.

گرچه چنین مواردی بسیار اندک هست و خیلی کم پیش می آید طرفین برای مدت طولانی زن و شوهر باشند و مهریه هم به زن پرداخت شود. معمولا درخصوص مهریه هر دو طرف به دنبال راه‌حلی برای توافق می گردند و اغلب بر سر میزان مشخصی از آن به توافق میرسند.

در این مرحله با ذکر این توافق و بسته شدن پرونده در اجرای احکام، مرد میتواند سکه‌ها را خارج از پرونده نیز در قبال رسیدهایی رسمی‌ که از دادگاه قابل تهیه هست به همسرش بپردازد و از آن پس هر نوع معامله و خرید و فروشی که میخواهد انجام دهد و هیچ کس هم مانع او نشود.

دادخواست اعسار و تقسیط چیست؟

در نگاه کلی قانون خانواده، معمولا اعسار و تقسیط اگـر خارج از زندان ارائه شود، بخصوص درمورد مهریه‌های سنگین مورد پذیرش قرار نمی گیرد یا این‌که قاضی با تخفیف اندکی و با تعیین یک پیش قسط سنگین مهریه را قسطبندی می‌کند و در برترین حالت یک سوم مهریه را پیش و مابقی آن را به شکل ماهی یک سکه دریافت می‌کند. به این مساله دقت کنید تنها در صورتی اعسار مرد پذیرفته می شود که زن نتواند مال یا اموالی را به دادگاه معرفی کند. شیوه معرفی هم بسیار ساده هست.

مثلا زن عنوان می‌کند همسرش در یک بانک یا جایی سرمایه‌ای دارد و بعد دادگاه با ارائه نامهای به آن محل خاص و دادن نامه به زن، از آنجا میخواهد تا اموال مرد را توقیف و گزارش آن را به دادگاه اعلام کنند.

با چنین نامه‌ای حتی پول پیش خانهای که زن و شوهر در آن زندگی می‌کنند، طلبی که شوهر از دیگری دارد، پولی که بابت پیش خرید منزل یا ماشین داده شده، ودیعه بانکی برای دریافت وام مسکن و… هم قابل توقیف هست

و اگر اثبات شود که جایی خلاف دستور دادگاه عمل کرده و این مال را توقیف نکرده‌اند، با انها برخورد قانونی سختی خواهد شد و کار آن ها در حکم یک عمل مجرمانه تلقی میشود.

در شماره‌های گذشته به این مساله اشاره شد که زندان در نظام قضایی جایگاه ویژه‌ای دارد و رفتن به زندان از نظر قاضی به این معنی هست که مرد واقعا توان پرداخت مهریه را ندارد و هیچ کلکی در کار نیست. به همین سبب بعضی از مردان بعد از دادخواست اعسار و تقسیط به زندان میروند، بعضی نیز بلافاصله بعد از حـضــور در زنــدان دادخــواسـت اعـسـار مـی‌دهـنـد.

دادخواست از زندان این مزیت را دارد که سبب می شود پرونده به سرعت در مرحله رسیدگی قرار بگیرد. اساسا این امتیاز یک زندانی هست که خیلی زود پرونده‌اش رسیدگی میشود چون طبق عرفی نانوشته در بین قضات فرد نباید بی‌علت در زندان بماند.

یک نکته طلایی هم وجود دارد و آن این هست که اگر مرد از زندان و با دستبند به جلسه دادگاه بیاید، این مساله تاثیر زیادی در تخفیف مجازات ــ در صورتی که واقعا معسر باشد و توان پرداخت کامل مهریه را نداشته باشد ــ دارد. به همین سبب در اغلب اوقات به زندان رفتن مرد کمک زیادی به حل مشکل مهریه او می‌کند و پرونده وی را در مسیر حل شدن قرار میدهد.

مردان چگونه معسر می شوند

دادخواست اعسار، دادخواستی ساده هست که مرد در آن اعلام می‌کند با دقت به این نکته که همسرش مطالبه مهریه کرده و او نیز توانایی پرداخت مهریه را به صورت یکجا ندارد، از دادگاه تقاضا می‌کند مهریه او قسطی شود. در هر لایحه دادخواستی، باید حداقل چهار شاهد که هم میتوانند زن باشند و هم مرد، در برگه‌ای جداگانه نام خود را ذکر کنند و با بیان اظهاراتی مبنی بر ناتوانی مرد، اظهارات خود را امضاء کنند.

پس از آن باید این برگه هم به دادگاه ارائه و در روز شهادت تنها همان افراد معرفی شده برای شهادت به دادگاه مراجعه کنند. گرچه با دقت به این نکته که ممکن هست بعضی از شهود بنا به هر دلیلی در دادگاه حاضر نشوند، بهتر هست افراد بیش از چهار شاهد به دادگاه معرفی کنند تا در صورت بی‌معرفتی احتمالی یکی از شهود ــ که در چنین مواردی هم کاملا طبیعی هست ــ پرونده بی‌نتیجه نماند.

شهود نباید جزو اقوام و فامیل مرد باشند. رابطه آن ها با مرد نیز نباید مثلا رابطه‌ای از جنس «کارمند و کارگر بودن» باشد. هر مساله‌ای که دروغ و غیرواقعی بودن شهادت شهود را نشان دهد، باعث رد شدن شهادت می شود و طبیعی هست که یک کارمند یا برادر در چنین موضوعی نمیتواند به نفع رئیس یا برادر خود شهادت درست بدهد. شهود باید در روز رسیدگی به پرونده کپی اول صفحه شناسنامه خود را هم تهیه و به دادگاه ارائه کنند.

در دادگاه پس از احراز هویت شهود و اطمینان از رابطه غیرفامیلی میان انها و مرد، از آن ها شهادت گرفته می شود. بعضی از قضات شهود را بشدت سوال پیچ می‌کنند و باعث می شوند گاهی شهود دچار تناقض گویی شوند. گرچه بعضی از مردان پیش از جلسه رسیدگی طی جلسه‌ای سرپایی با شهود،

اطلاعات دقیقی از خود به انها می دهند و در اصصلاح همۀ حرف‌ها را «یک جور» می‌کنند تا در محضر دادگاه تناقضی وجود نداشته باشد. میزان درآمد مرد، شرایط زندگی، داشتن منزل یا ماشین و موارد نمونه چیزهایی هست که قاضی از شهود می‌پرسد.

شهود هم معمولا درمورد مرد چنین مواردی را عنوان می‌کنند: «این آدم در حد نان بخور و نمیر درآمد دارد، کارمند آبرو داری هست، حقوق او همین هست و منبع مالی دیگری ندارد، همین حالا در عسر و حرج به سر میبرد و شرایط روحی خوبی ندارد، از ابتدای تشکیل زندگی همۀ جور هزینه برای این خانم کرده و بارها از ما پول قرض کرده، شرایط معیشتی متوسط رو به پایین دارد، برای پرداخت مهریه توانایی مالی ندارد، او مثل ما و بقیه همکارانمان در پایین شهر ساکن هست و فقط برای کار کردن به بالای شهر می آید، این مرد از لحاظ شغلی امنیت ندارد و ممکن هست فردا کارش را از دست بدهد و…

در ابتدای کسب شهادت، قاضی شهود مرد را از دادن شهادت دروغ می‌ترساند و گاهی انها را به قرآن هم قسم می دهد که جز حقیقت چیزی نگویند و سپس به انها می گوید در صورت شهادت دروغ مجازات خواهند شد؛ اما معمولا در صورت عدم اعتراض زن یا نداشتن سندی جدی از سوی او، هیچ مردی به خاطر شهادت دروغ مجازات نمی شود.

گاهی مردان برای اثبات ناتوانی مالی خود فیش‌های حقوقی با مبلغ اندک هم به دادگاه ارائه می‌کنند که در صورت مخدوش بودن فیش یا در صورت اعتراض، زن میتواند از دادگاه تحقیق در این اساس را تقاضا کند و در صورت درستی ادعای زن، اضافه بر عدم صدور رای اعسار و تقسیط، مرد به جرم فریب دادگاه باید در دادگاهی دیگر هم محاکمه شود.

یکی از سوال‌های متداولی که قاضی در جلسه رسیدگی از زن می‌پرسد، این هست که اگر زن برادر او از برادرش مهریه بخواهد، او چه خواهد کرد؟ زنان باید در چنین مواردی کاملا منطقی عمل کنند و به جای گزینش مواضع احساسی و لجبازانه فقط تاکید کنند که به دنبال دریافت حق خود میباشند و نظر دادگاه را می‌پذیرند.

به گزارش تالاب این‌که هر قاضی بر اساس چه فرمولی اعسار و تقسیط را می‌پذیرد و چگونه پیش قسط تعیین می‌کند، موضوعی پیچیده هست که هیچ کس از آن سر در نمی‌آورد؛ اما مسائلی مانندشاغل بودن زن، میزان مدت زمانی که با همسرش زندگی کرده، اوضاع خانوادگی و شان او، میزان تحصیلات زن، حس قاضی نسبت به امکان تداوم یا عدم تداوم این زندگی از یک سو و میزان مهریه و دیگر حق و حقوق قانونی زن از جمله موارد موثر در تعیین میزان مهریه هست.